اگر دیابت دارید و انسولین یا انواع خاصی از قرص های دیابت مانند سولفونیل اوره یا مگلیتینیدها را مصرف می کنید، در معرض خطر ابتلا به هیپوگلایسمی هستید. هیپوگلایسمی به معنای پایین آمدن گلوکز خون (قند خون) است و این زمانی اتفاق می افتد که سطح گلوکز در خون شما به زیر سطح ایمن برسد. اگر دیابت دارید، این سطح معمولاً قند خون زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر است، اگرچه این عدد برای برخی افراد می تواند متفاوت باشد.

در حالی که هیپوگلایسمی در افراد مبتلا به دیابت شایع است، اما در افرادی که این بیماری را ندارند، نیز ممکن است رخ دهد که به آن هیپوگلایسمی غیر دیابتی می گویند که خود به دو نوع هیپوگلایسمی تقسیم می شود. ما در این مقاله درباره یک نوع هیپوگلایسمی غیردیابتی، یعنی هیپوگلایسمی واکنشی، علل، علائم و نحوه درمان آن صحبت می کنیم.

هیپوگلایسمی واکنشی

یکی از انواع هیپوگلایسمی غیر دیابتی، هیپوگلایسمی واکنشی یا Reactive Hypoglycemiaاست که همچنین نام دیگر آن "هیپوگلایسمی پس از غذا" است، این هیپوگلایسمی معمولاً در عرض دو تا چهار ساعت بعد از غذا خوردن اتفاق می افتد. هیپوگلایسمی واکنشی می تواند در افراد مبتلا به دیابت و بدون دیابت رخ دهد.

علائم هیپوگلایسمی واکنشی عبارتند از:

· احساس سرگیجه داشتن

· احساس لرزش

· ضربان قلب سریع

· اضطراب

· تعریق

· ضعف

· حالت تهوع

· گرسنگی

· گیجی

· تحریک پذیری

اگر دچار هیپوگلایسمی واکنشی شدید، سریعترین راه برای بالا بردن قند خونتان خوردن یا نوشیدن چیزی است که حاوی کربوهیدرات یا همان قند است (همان مواردی که افراد دیابتی برای درمان قند خون پایین استفاده می کنند).

گزینه های خوب عبارتند از:

· آب میوه(120 میلی لیتر یا نصف لیوان)

· نوشابه معمولی نه رژیمی( نصف لیوان)

· یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل

· سه تا چهارعدد قرص گلوکز

· شیر بدون چربی(240 میلی لیتر یا یک لیوان)

· نصف یک عدد موز

علل هیپوگلایسمی واکنشی

علل هیپوگلایسمی واکنشی همیشه مشخص نیست. اما عوامل خاصی ممکن است در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشند، مانند:

· خوردن یک وعده غذایی پر کربوهیدرات (مخصوصاً کربوهیدرات هایی که تصفیه شده یا قند بالایی دارند) که منجر به ترشح بیش از حد انسولین از پانکراس می شود.

· جراحی دستگاه گوارش، مانند جراحی بای پس معده برای کاهش وزن یا زخم، یا جراحی برای درمان ریفلاکس معده. جراحی معده ممکن است باعث شود غذا خیلی سریع وارد روده شود.

· پیش دیابت، که می تواند تولید مقدار مناسب انسولین در زمان مناسب را برای پانکراس دشوار کند.

· الکل، برای برخی افراد. این می تواند پاسخ انسولین به یک وعده غذایی حاوی کربوهیدرات را افزایش دهد و همچنین می تواند ترشح گلوکز از کبد به خون را برای کمک به حفظ یا افزایش قند خون محدود کند یا کلاً از آن جلوگیری کند.

· توموری در پانکراس به نام انسولینوما. این نوع تومور نادر و غیرسرطانی باعث می شود پانکراس انسولین اضافی بسازد که منجر به افت قند خون می شود.

· کمبودهای نادر آنزیمی که تجزیه غذا را برای بدن سخت می کند.

از آنجایی که علائم فوق می تواند به دلیل سایر شرایط پزشکی نیز رخ دهد، مهم است که برای تشخیص مناسب به پزشک مراجعه کنید. در صورت مشکوک بودن به هیپوگلایسمی واکنشی، پزشک ممکن است آزمایش هایی را درخواست کند که می تواند شامل اندازه گیری سطح گلوکز خون ناشتا باشد. آزمایش دیگری که ممکن است انجام دهید تست تحمل غذای مخلوط (MMT) نام دارد. این آزمایش به بررسی میزان انسولین پانکراس بعد از نوشیدن یک وعده غذایی مایع حاوی کربوهیدرات، پروتئین و چربی می پردازد. برای آماده شدن برای MMT، باید حداقل 8 ساعت ناشتا باشید. یک لاینIV در رگ بازوی شما وارد می شود و سپس به شما یک غذای مایع داده می شود تا بنوشید. پس از نوشیدن این غذای مایع، خون شما هر 30 دقیقه به مدت دو ساعت از طریق یک لاینIV جمع آوری و آزمایش می شود.

درمان هیپوگلایسمی واکنشی

درمان هیپوگلایسمی واکنشی معمولاً شامل ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی است، که شامل:

· خوردن چند وعده غذای کوچک در طول روز و همچنین مقداری میان وعده برای جلوگیری از افت قند خون، همچنین توصیه می شود که بیش از سه ساعت بدون غذا نمانید.

· محدود کردن کربوهیدرات های تصفیه شده، مانند نان سفید، ماکارونی سفید، و برنج سفید، و همچنین غذاهای با قند بالا، مانند نوشیدنی های شیرین، شکر سفره، عسل، شربت افرا، آب نبات، و دسر.

· انتخاب کربوهیدرات های تصفیه نشده، مانند غلات کامل یا پر فیبر، مانند بلغور جو دوسر، برنج قهوه ای، کینوا، نان های سبوس دار و حبوبات.

· ایجاد تعادل در رژیم غذایی با ترکیب مناسبی از کربوهیدرات، پروتئین و چربی در همه ی وعده های غذایی. نمونه‌ای از یک وعده غذایی ترکیبی مناسب برای صبحانه می‌تواند بلغور جو دوسر پخته شده باشد(اوت میل) که روی آن مقداری آجیل بریزید و یا یک تخم‌مرغ در کنار آن مصرف کنید.

· خوردن غذا هنگام نوشیدن الکل.

· محدود کردن کافئین. برخی افراد متوجه می شوند که مصرف نوشیدنی ها یا غذاهای حاوی کافئین می تواند باعث ایجاد هیپوگلایسمی واکنشی در آنها شود.

· انجام برخی از انواع فعالیت های بدنی به طور منظم.

برخی تحقیقات نشان داده اند که داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت، مانند متفورمین، گلیتازون ها، و مهارکننده های آلفا گلوکوزیداز نیز می توانند در درمان هیپوگلایسمی واکنشی مفید باشند. اگر متوجه شدید که تغییر سبک زندگی کمکی به رفع هیپوکلایسمی واکنشی در شما نمی کند، با پزشک خود در مورد سایر گزینه های درمانی صحبت کنید.

منبع:

https://www.diabetesselfmanagement.com/education/do-you-have-reactive-hypoglycemia/